نگهداری و پرورش کبوتر فصل ۲

بهترین روش نگهداری کبوتر این است که جوجه ها از سنین پایین برای نگهداری انتخاب شوند تا به محل و جایگاه خود عادت کنند. این جوجه ها در سنین ۵ تا ۷ ماهگی بالغ میشوند و می توان از آنها در همین سنین و بهتر آن که یکی دو ماه بعد که به بلوغ جسمی نیز می رسند، جوجه کشی نمود.

هر قدر وزن جوجه ها سنگین تر باشد به همان نسبت دیرتر بالغ می شوند. به منظور جفت گیری، باید کبوترهای نر و ماده را در کنار هم قرار داد، تا به هم عادت کنند. کبوترهای نر فقط یک ماده برای خود انتخاب می کنند و نباید کبوترهای نر را در یک جا با هم گذاشت.

نگهداری و پرورش کبوتر

تشخیص جنسیت کبوتر

هر چند که تشخیص کبوتر نر و ماده از هم کمی مشکل است، اما پس از مدتی می توان آنها را از هم تشخیص داد، زیرا کبوترهای نر، سری بزرگتر و صدایی مشخص تر دارند، در حالی که کبوترهای ماده ظریف تر و آرام ترند. جفت یابی در کبوترهای نر و ماده ممکن است به طور طبیعی اتفاق بیفتد و چه بسا که به طور مصنوعی و با دخالت پرورش دهنده نیز قابل انجام باشد.

نگهداری و پرورش کبوتر

در این صورت، یک کبوتر نر و یک کبوتر ماده را به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز در یک جا کنار هم قرار میدهند تا به هم عادت کنند. بعد از این که کبوتر ماده یک نر را به عنوان جفت برگزید و اعلام آمادگ جنسی و همزیستی با آن نمود، تخمکها در تخمدانهای ماده شروع به رشد کرده و پس از تقریباً ۵ روز تخمکگذاری انجام می شود و مدت کوتاهی بعد از آن جفتگیری و انتقال اسپرم به اویداکت یا لوله رحمی کبوتر ماده صورت می گیرد.

تقریباً ۴۰ تا ۴۴ ساعت پس از زمان جفتگیری، در ساعات بعد از ظهر اولین تخم و دو روز بعد نیز در حوالی ظهر دومین تخم گذاشته می شود. در کبوترها بر عکس سایر طیور گذاشتن فقط دو تخم از لحاظ ژنتکی تثبیت شده است و هیچ گه افزایش یا کاهش ندارد.

انواع تخم کبوتر

تخم بیضی شکل کبوترها حدوداً ۲۰ گرم وزن، ۴ سانتی متر قطر طولی، ۲.۵ سانتی مترقطر و رنگ سفید دارد. نسبت زرده به وزن کل تخم ۱۹ درصد است و از این لحاظ بین سایر طیور در کمترین حد است؛ یعنی زرده تخم کبوتر نسبت به سفیدهٔ آن کمتر از سایر پرندگان است. پوسته آهکی تخم کبوتر ۱۰٪ کل وزن تخم را تشکیل می دهد و از این لحاظ با دیگر طیور مشابهت دارد.

در کبوترها، لانه سازی با همکاری هر دو جنسی، تا ۳ روز قبل از تخم گذاری آغاز می شود و تا پس از آن نیز ادامه می یابد. پس از ۱۷ تا ۱۸ روز جوجه ها از تخم خارج می شوند و به ندرت هر دو جوجه با هم متولد می شوند. فاصله زمان تولد دو جوجه اغلب ۱۲ تا ۲۴ ساعت است. جوجه ها در موقع تولد کاملاً لخت هستند و حدود پس از یک هفته پرهایشان نیش می زند. جوجه ها باید تا ۶ هفتگی توسط مادر تغذیه شوند.

نگهداری و پرورش کبوتر

در۴ تا ۵ روز اول تولد، غذای جوجه ها را شیرابه چینه دان مادر تشکیل می دهد. این شیرابه بسیار مغذی بوده و توسط سلولهای لایهٔ چین خورده سطح چینه دان ترشح می شود. هورمون پرولاکتین سلولهای چینه دان را تحریک به ترشح شیرابه می نماید. ترشح شیرابه تا ۸ روز پس از تولد جوجه ها ادامه مییابد. معمولاً از روز پنجم به بعد، تغذیه جوجه ها با غذایی که والدین میخوردند آغاز میشود.

جفتهای بسیار مرغوب، زمانی که سن جوجه هایشان به ۲ تا ۳ هفتگی رسید، لانه دیگری را آماده تخم گذاری میکنند. چنین کبوتر ماده ای که مجدداً تخم گذاشته و روى دوتخم خود میخوابد، جوجه های خود را نیز تا چهار هفتگی تغذیه و مراقبت میکند. پس از پایان ۴ هفتگی و ۶ حداکثر هفتگی، جوجه کبوترها خودشان به خوردن غذا اقدام می کنند. همچنین می توانید برای افزایش تخم از داروهای قرص کلسیم ALFACAL آلفاسان و قرص ویتاپلاس و افزایش تخم Egg Progeny تایسون استفاده نمایید.

کبوترهای نر در خوابیدن روی تخمها به کبوترهای ماده کمک می کنند و معمولاً کبوترهای نر از هنگام ظهر تا شب روی تخم ها می خوابند؛ درحالی که کبوترهای ماده باقی مانده شب و روز را روی تخم میخوابند.

چنانچه جوجه کبوترها در روزهای اولیه زندگی، پدر و مادر خود را از دست بدهند، باید به جایگاه کبوترهای دیگری که دارای جوجه هایی به همان سن هستند، منتقل شوند و یا اقدام به تغذیهٔ مصنوعی آن ها شود. برای این کار، صاحب جوجه ها باید اقدام به له کردن دانه ها و تخمیر آنها به منظور تغذیه به جوجه ها کند. در چهار هفتگی جوجه ها از لحاظ تغذیه به خود متکی شده و در همین سن به بازار فروش عرضه می شوند.

محیط پرورش کبوتر

اما جوجه هایی را که قرار است برای پرورش، نگهداری شوند، باید در جایگاه ویژه ای که گنجایش ۴۵ تا ۶۰ کبوتر را دارد، نگهداری نمود تا هنگام جفتگیری آنها برسد و بتوان هر جفت را در لانه ای جداگانه نگهداری کرد. دوره نگهداری کبوترهای پرورشی به طور متوسط ۵ سال است. معمولاً در سالهای دوم و سوم کبوترها بیشترین تولید را دارند و از سال پنجم به بعد، تولیدشان به شدت افت کرده و گاه ممکن است تخم گذاری آنها قطع شود.

یک جفت کبوتر باید حداقل ۱۲ قطعه جوجه در سال تولید کند. تولید ۱۲ تا ۱۵ قطعه جوجه در سال توسط یک جفت کبوتر خوب است. تولید ۱۶ تا ۲۰ تخم در سال توسط یک جفت کبوتر بسیار خوب و تولید بیشتر از ۲۰ تخم در سال، توسط یک جفت، بسیار عالی است.

نگهداری و پرورش کبوتر

به طور کلی، موفقیت در کار جوجه کشی از یک جفت کبوتر، بستگی به تعداد تخم های گذاشته شده در سال توسط کبوتر ماده و تعداد جوجه های سالم از تخم درآمد دارد.

تعداد تخم های گذاشته شده در هر نوبت تخم گذاری، با فاصله زمانی دو دوره تخم گذاری رابطه دارد. فاصله بین دو دوره تخم گذاری بین ۲۶ تا ۴۵ روز در نوسان است. بدیهی است هرچه این فاصله کوتاه تر باشد، تعداد تخم تولیدی توسط یک کبوتر ماده در سال بیشتر خواهد بود. فصل، روی فاصلهٔ بین دو دوره تخمگذاری مؤثر است. در فصل پاییز کبوتر تولک می رود و تولک رفتن کبوتر شروع دوره تخمگذاری بعدی را به تعویق می اندازد.

فصل تخم گذاری کبوتر

بنابراین فاصله بین دو دوره تخمگذاری کبوتر در فصل پاییز طولانی تر از فصل بهار است. در فصل بهار به دلیل آب و هوای خوب، فاصله مذکور کمتر از سایر فصول است. در تابستان به علت تنش گرما و در زمستان به علت تنش سرما، فاصله بین دو دوره تـخم گذاری بیشتر از فصل بهار می شود.

به طور کلی فاصله بین دو دورهٔ تخم گذاری در بهار به علت مساعد بودن شرایط آب و هوا حداقل، در پاییز به علت تولاک رفتن کبوتر حداکثر و در فصول تابستان و زمستان هم به دلیل شرایط آب و هوایی گرم و سرد، این فاصله حد وسط بین بهار و پاییز است. حداکثر رکورد تولید تخم توسط کبوتر ماده در سال ۲۴ عدد است. این رکورد از حد افل تولید ۱۲ تخم در سال تا حداکثر تولید ۲۴ تخم در سال متغیر است.

تولید تخم در سال در بیشتر کبوترها حد وسط یعنی ۱۸ تخم در سال است. بدیهی است تعداد کبوتر هایی که قادرند بیش از ۲۰ تخم در سال تولید کنند یا کمتر از ۱۲ تخم در سال تولید می کنند، زیاد نیستند و به هرحال برای یک نتیجه گیری مطلوب باید متوسط این ارقام در نظر گرفته شود و باید دانست که عملکرد بیشتر کبوترداران در حد متوسط است.

به طور کلی بازده متوسط جفت کبوترهای پرورشی در چرخه تولید مثل، باید با درنظرگرفتن متوسط معیارهایی چون: طول عمر مفید جفت کبوترها، درصد باروری در کبوترها درصد جوجه در آوری تخم کبوترها(( در صد جوجه های تولیدی تلف شوند همحاسبه شود. در کبوترها در صد باروری ۸۵ تا ۹۵ درصد / درصد جوجه درآوری از تخم ها ۸۰ تا ۸۵ درصد / درصد تخم های شکسته دراثر مبارزه بر سرلانه درصد و تلفات جوجه های تولیدی حدود ۱۰ درصد است.

علی هذا با در نظر گرفتن متوسط این اطلاعات می توان بازده یا عملکرد اقتصادی نگهداری کبوتر را برای هر تعداد جفت مورد نظر محاسبه نمود. البته این محاسبه علاوه بر معیارهای تولید مثلی زیر باید شامل کلیهٔ هزینه ها ازجمله: کرایه مکان ساختن آشیانه خرید ملزومات؛ هزینه های تغذیه، هزینه های کارگری یا قیمت اوقات خود کبوتردار که صرف نگهداری و مراقبت از کبوترهایش می کند؛ هزینه های بهداشتی، پیشگیری و درمانی و هزینه های متفرقه هم بشود.

چنانچه به کبوترداری فقط از دیدگاه عشقبازی یا تفریح شود. کبوتردار باید بتواند از نگهداری یک یا چند جفت کبوتر به تفریح مورد نظرش برسد.